مقدمه

یکی از مهمترین دغدغه‌های موجود در حوزه کار تربیتی مدارس به‌ویژه مدارس نوپا آن است که مر‌بیانی که رابطه مستقیم و نزدیک با دانش‌آموزان دارند، از دانش و مهارت لازم و کافی برای انجام دادن کامل وظایف خود برخوردار باشند. البته این نیاز ضروری بعضاً با روش سنتیِ انتقال سینه به سینه تجارب و یا از طریق اعزام و استقرار کارشناسان مجرب در مدرسه انجام گرفته و می‌گیرد؛ اما با توجه به افزایش روزافزون تعداد مدارسی از این دست، روش‌های سنتی و اغلب غیرعملیاتی انتقال تجارب، پاسخگوی نیازهای موجود در این زمینه نیست. بدین‌منظور در جهت تأمین و ارتقاء کیفی نیروهای لازم در جایگاه «معلم‌راهنما» در مدارس، دوره آموزشی «مهارت‌های پایه معلم‌راهنما» مطابق آنچه در این مختصر توضیح داده خواهد شد، طراحی شده است.

در اهمیت و ضرورت برگزاری این دوره همین بس که بدانیم هم‌اکنون اکثریت قریب به اتفاق کسانی که در اینگونه مدارس فعالیت آموزشی یا پرورشی دارند، در یک رشته تخصصی دیگری تحصیل کرده‌اند و در زمینه آموزش و پرورش به صورت تجربی عمل می‌کنند. از سوی دیگر شمار افرادی که به طور خاص در حوزه علوم تربیتی، روان‌شناسی، مشاوره و راهنمایی و یا مدیریت آموزشی، دوره یا درسی را گذرانده باشند بسیار اندک است. برگزارکنندگان این دوره بر این اعتقادند که با توجه به ظرافت و ویژگی‌های خاص جایگاه معلم‌راهنما و با اشراف کامل به محتوای رشته‌های مذکور دانشگاهی، همچنان دانش و مهارت‌های بسیاری مورد نیاز معلم‌راهنماست که در متون رایج در حوزه تربیت به‌راحتی یافت نمی‌شود. لذا برگزاری دوره‌هایی با رویکرد بهره‌گیری از تجارب و میراث ارزشمند مدارس موفق در حوزه تربیت دینی نیازی قطعی و ضروری به نظر می‌رسد.

جایگاه و ضرورت تربیت معلم‌راهنما

معلم‌راهنما مهمترین رکن تربیتی مدارسی است که رویکرد ابتدایی آنان تربیت دینی در نظر گرفته شده است. معلم‌راهنما کسی است که بر اساس احساس وظیفه دینی و شغلی، سرپرستی و مسئولیت پرورشی و آموزشی یک پایه یا مقطع تحصیلی از دانش‌آموزان را در مدرسه برعهده می‌گیرد و چون پدری دلسوز و مهربان مصمم است آنها را در جهت رشد و شکوفایی استعدادهای ارزشمندشان هدایت و راهنمایی نماید و ارزش‌های والای الاهی را در وجود آنان نهادینه سازد. البته در این رهگذر به افراد دیگری که یاوران و بازوان معلم‌راهنما در امر تربیت به شمار می‌روند و نقش‌های مختلفی در مدرسه ایفا می‌کنند نیز نیاز است تا از آموزش‌های عمومی بهره‌مند گردند تا نهایتاً کل مدرسه به عنوان یک مجموعه به‌هم‌پیوسته در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های تربیتی و دینی، همسو و هماهنگ پیش رود. با توجه به تعامل مستقیم و مستمر دانش‌آموزان با معلم‌راهنما و رسالت مهم و چندبعدی او، این‌طور به نظر می‌رسد که اهمیت تمرکز بر امر تربیت معلم‌راهنما بیش از سایر حوزه‌ها در مدرسه است.

کارشناسان مؤسسه متن با دریافتن این اهمیت و نیز با اشراف بر محتوای رشته‌های دانشگاهی مرتبط با معلم‌راهنمایی، بر این اعتقادند که با توجه به ظرافت‌ها و ویژگی‌های جایگاه معلم‌راهنما، آموزش دانش و مهارت‌هایی عمدتاً مبتنی بر تجربه مدارس برای معلمین‌راهنما مورد نیاز است تا کیفیت این جایگاه حفظ شده و ارتقاء یابد. لذا دوره آموزشی حاضر، با این رویکرد طراحی و اجرا می‌گردد.

اهداف راهبردی دوره

بر اساس تعاریف بیان شده می‌توان اهداف زیر را برای این دوره برشمرد:

هدف کلی

تربیت افرادی با دانش و مهارت‌های پایه معلم‌راهنمایی

اهداف تفصیلی

- آشنایی با مبانی و اصول تعلیم و تربیت دینی مدرسه‌ای

- آشنایی با بخش کاربردیِ علوم روان‌شناختی و تربیتیِ مدرسه‌ای

- شناخت و درک صحیح و همه‌جانبه از دانش‌آموز به‌عنوان یک انسان

- آشنایی نظام‌مند با تجربیات تربیتی موفق مدارس

- کسب مهارت‌های راهبری آموزشی و تربیتی مدرسه

- کسب مهارت تدریس مؤثر و نظارت و راهنمایی بر معلمان

- کسب مهارت پژوهش و تحلیل مسائل تربیتی در مدرسه

- کسب مهارت مستندسازی تجربیات مدرسه

عناوین و سرفصل‌های دروس

- مَطلع (۲ جلسه)

۱. مبانی و اصول تربیت اسلامی (۱۲ جلسه)

۲. نقش و جایگاه معلم‌راهنما (۱۲ جلسه)

۳. مهارت‌های مدیریت کلاس درس (۱۰ جلسه)

۴. راهبری تربیتی (۱۲ جلسه)

۵. راهبری آموزشی (۱۲ جلسه)

۶. رشد عاطفی نوجوان (۸ جلسه)

۷. رشد شناختی (۶ جلسه)

۸. تغذیه و رشد جسمی (۴ جلسه)

۹. مشاوره در مدرسه (۱۲ جلسه)

۱۰. راهبری پرورشی (۱۰ جلسه)

۱۱. فقه مسائل مدرسه (۶ جلسه)

۱۲. پژوهش کاربردی (۶ جلسه)

۱۳. تربیت در دوران مدرن (۸ جلسه)

جمعاً ۱۲۰ جلسه آموزشی

جهت مطالعه توضیحات بیشتر و ثبت نام در این دوره آموزشی به moallemrahnama.ir مراجعه بفرمایید.