در بیست سال گذشته در ایالات‌متحده، تعداد مدارس اسلامی به میزان چشمگیری افزایش یافته است. این مدارس می‌توانند در ساحل شرقی یا غربی، شمال یا جنوب باشند، اما فارغ از اینکه هرکدام کجا هستند، همة آن‌ها اهداف مشترکی دارند: آموزش کودکان مسلمان، حفظ هویت اسلامی آن‌ها، محافظت از آن‌ها در برابر فرهنگ‌عامه و آماده کردن آن‌ها برای نقش رهبری به‌عنوان شهروندان مولد. برخی از مدارس بزرگ‌اند، برخی کوچک، برخی به‌صورت مشترک اداره می‌شوند، برخی منحصراً یک موضوع را آموزش می‌دهند، برخی از ساختار پیش‌دبستان تا پیش‌دانشگاهی پیروی می‌کنند، برخی تنها مقطع ابتدایی را دارند و بسیاری نیز مشخصات منحصربه‌فرد دیگری دارند. گرچه هر مدرسه بسیار متفاوت از دیگری است، اما اکثر آن‌ها مأموریت مشابهی دارند: ارائه آموزش تحصیلی باکیفیت در محیطی اسلامی. این مدارس اسلامی ممکن است حتی از وجود یکدیگر اطلاع نداشته باشند ولی بسیاری از آن‌ها چالش‌های مشترکی دارند.

ساخت و نگهداری یک مدرسة اسلامی کار پیچیده و چالش‌برانگیزی است. گاهی اوقات، ممکن است بسیاری از ما احساس کنیم یک چالش خاص، فقط در مدرسة ما وجود دارد. با این‌حال، در واقع اکثر مدارس اسلامی، مشکلات مشابهی دارند. برخی می‌گویند مشکل اصلی مالی است، برخی می‌گویند برنامةدرسی و برخی دیگر به کمبود منابع انسانی اشاره می‌کنند.

در این مقاله به شناسایی ده مشکل مهم و مؤثر بر مدارس اسلامی خواهیم پرداخت. ما چالش‌های مشترک مدارس اسلامی را بررسی و رهبری مدارس را تشویق می‌کنیم تا سؤالات مهمی بپرسند و توصیه‌های احتمالی برای بهبود وضعیت مدارس ارائه می‌کنیم. ما از کتاب جیم کالینز، «خوب به عالی»، یاد گرفتیم که «خوب، دشمن عالی است». در این مرحله از رشد مدارس اسلامی، از مدارس خود انتظار کاری بزرگ داریم، کاری که صرفاً خوب نیست. از چه استراتژی‌هایی می‌توانیم برای عالی کردن مدارس خود استفاده کنیم؟

1. ارتقای درک عمومی از مدارس اسلامی

در حال حاضر، ضروری است که مدارس، نه‌تنها با ذهنیت جامعة بزرگ‌تر نسبت به نهادهای اسلامی، بلکه با باور خود جامعه مسلمانان نیز مقابله کنند. وقتی جامعة خودمان، به مکاتب اسلامی، با بی‌اعتمادی و بدبینی می‌نگرد، باید راه‌هایی را پیشنهاد کنیم که از طریق آن‌ها بتوان اعتمادها را بازسازی کرد:

چالش‌ها

مدارس اسلامی نمی‌توانند خوب باشند.

عدم اعتماد.

بازخورد سایر والدین ارزش بیشتری نسبت به نظر مربیان دارد.

والدین، مدرسه را به خاطر ضعف‌های فرزندان‌شان مقصر می‌دانند.

معیارهای متناقض برای تعیین انتظارات از مدرسه.

تصورات جامعه گسترده‌تر: ترس از روی نشناختن؛ تصاویر منفی از اسلام در رسانه‌ها؛ اثرات 11 سپتامبر.

سؤالات

چگونه می‌توانیم درک عمومی از مدارس اسلامی را بهبود ببخشیم؟

چگونه می‌توانیم اعتماد جامعه را جلب کنیم؟

چگونه می‌توان باورهای غلط در مورد مدارس اسلامی را از بین برد؟

توصیه‌ها

ارائة آموزش باکیفیت

بهبود مستمر در هر زمینه

کسب اعتبار

تدوین برنامه بازاریابی

شفاف بودن با بدنه والدین

آموزش جامعه مسلمانان

تعامل با جامعه گسترده‌تر

2. زنده نگه‌داشتن مأموریت

ایجاد و اجرای بیانیة مأموریت و چشم‌انداز برای مدرسة اسلامی، می‌تواند به معنای دنیایی متفاوت باشد. داشتن مأموریت کاملاً مکتوب که به‌طور دوره‌ای مورد بازبینی و تجدیدنظر قرار می‌گیرد، کلید درک بهتر انتظارات بین مدرسه و جامعة محلی است.

چالش‌ها

مأموریت و چشم‌انداز مدرسه برای همه حوزه‌ها مشخص نیست.

افراد مختلف، انتظارات متفاوتی از مدرسه دارند.

مدرسه بر اساس انتظارات متفاوت، مورد قضاوت‌ قرار می‌گیرد.

گاهی اوقات مأموریت بیان‌شده، نمایانگر مدرسه نیست.

گاهی اوقات انتظار دستیابی به مأموریت، واقع‌بینانه نیست.

سؤالات

آیا ما یک بیانیة مأموریت واضح و مکتوب داریم؟

آیا ما به‌صورت دوره‌ای بیانیة مأموریت خود را بررسی و بازنگری می‌کنیم؟

آیا چشم‌انداز ما نشان می‌دهد که چه کسانی هستیم و به کجا می‌رویم؟

آیا همه مؤسسان و ذی‌نفعان مدرسه از مأموریت مدرسه استقبال می‌کنند؟

توصیه‌ها

یک بیانیة مأموریت و چشم‌انداز روشن و فکر شده بنویسید.

در صورت لزوم بیانیة مأموریت و چشم‌انداز را اصلاح و تجدیدنظر کنید.

روند کار را مستندسازی کنید و به اطلاع عموم برسانید که ما کیستیم و از چه چیزی دفاع می‌کنیم.

آنچه را که می‌گوییم انجام می‌دهیم، انجام دهید.

جامعة محلی مدرسه، این مأموریت را برای خود قائل باشد و به‌طور جمعی برای دستیابی به آن کار کند.

مأموریت را به خطر نیندازید.

3. ثبات مالی

آموزش باکیفیت در هر مدرسه‌ای، مستلزم درآمد کافی از طریق جمع‌آوری شهریه، کمک‌های مالی منظم، سرمایه‌گذاری‌های هوشمند و پس‌انداز مطمئن است. مدارس اسلامی، علیرغم کمبود منابع مالی، به انتظارات بالای تحصیلی جامعة محلی خود پاسخ می‌دهند. ما باید راه‌های جایگزینی مانند ایجاد صندوق وقف و دسترسی به حلقه‌های جدید خیرین را بررسی کنیم تا علاوه بر درآمد شهریه، درآمد ثابتی نیز برای مدرسه به ارمغان بیاوریم.

چالش‌ها

آموزش باکیفیت گران است.

انتظارات بالا، بودجه کم

انتظار جامعه برای برنامه‌های بیشتر، بدون بودجه کافی

جیب کمک‌کنندگان توسط بسیاری از پروژه‌های اسلامی دیگر که نیاز به حمایت دارند، خالی می‌شود.

نداشتن پس‌انداز برای دوره‌های چالش مالی

نداشتن صندوق وقف

نبود بودجه کافی برای کمک مالی به دانش‌آموزان

سؤالات

آیا می‌توانیم آموزش باکیفیت ارائه دهیم و همچنین مقرون‌به‌صرفه باشیم؟

آیا می‌توانیم منابع درآمد جدیدی پیدا کنیم؟

آیا می‌توانیم راهبردهای جدیدی برای افزایش کارایی پیدا کنیم؟

توصیه‌ها

منابع جدیدی برای درآمد بیابید.

استراتژی‌های جدیدی برای افزایش کارایی پیدا کنید.

دایرة حامیان مالی را گسترش دهید.

یک صندوق پس‌انداز بسازید.

یک صندوق وقف بسازید.

یک صندوق کمک مالی بسازید.

4. رهبری

فقدان رهبری شایسته در مدارس اسلامی شگفت‌آور است. ادارة مدرسه، مستلزم پیشینة حرفه‌ای مرتبط، توانایی مواجهه با ساعات طولانی و بار سنگین کار در مدرسه و تعهد به حمایت از ذی‌نفعان مدرسه است. برای بهبود وضعیت رهبری در مدرسة خود، بایستی محیطی پرورنده ایجاد کنیم که در آن، مهارت رهبری بتواند شکوفا شود. همچنین باید از همان دوران جوانی برای جانشینی رهبری خود برنامه‌ریزی کنیم.

چالش‌ها

رو به کاهش بودن استخر افراد لایق رهبری

پاداش‌های ناکافی و غیررقابتی

جابه‌جایی بالا در کادر رهبری

فقدان پیشینة حرفه‌ای مرتبط

کار بسیار پیچیده و سنگین

مواجه با عدم قطعیت‌ها

ارزش قائل نیستیم، پرورنده نیستیم، توقع زیادی داریم، بیش‌ازحد انتقاد می‌کنیم و در نتیجه فرسوده می‌شویم و رهبران خود را از دست می‌دهیم.

سؤالات

از کجا می‌خواهیم رهبران مدارس واجد شرایط را پیدا کنیم؟

قصد داریم چگونه آن‌ها را پرورش دهیم و حمایت خود را به آن‌ها نشان دهیم؟

چگونه می‌خواهیم این شغل را برای نسل جوان خود جذاب جلوه دهیم تا آن را به‌عنوان یک انتخاب شغلی در نظر بگیرند؟

توصیه‌ها

از رهبران مدرسه حمایت کنید و آن‌ها را پرورش دهید.

اعتماد و احترام نشان دهید و تلاش‌های آن‌ها را به رسمیت بشناسید.

با فراهم کردن منابع و زمان برای رشد حرفه‌ای، رشد را تشویق کنید.

برای جانشینی رهبری برنامه‌ریزی کنید.

جوانان مسلمان را تشویق کنید تا برای رهبری مدرسه آموزش ببینند.

برای جوانان مسلمان علاقه‌مند، برنامه‌های کارآموزی و مربیگری ایجاد کنید تا از رهبران باتجربه مدارس بیاموزند.

5. جذب، آموزش و حفظ معلمان واجد شرایط

هیچ مدرسة اسلامی نمی‌تواند بدون تعهد محکم از سوی مربیان واجد شرایط و ماهر، دوام بیاورد. متأسفانه عواملی مانند رقابت با سایر مدارس، حقوق پایین و باورهای غلط در مورد تدریس، دلیل کمبود شدید معلمان آموزش‌دیده است. باید با استفاده از استراتژی‌های استخدام، طرح توسعه حرفه‌ای و بسته تشویقی قوی، پایگاه معلمان خود را ایجاد کنیم.

چالش‌ها

رقابت شدید مدارس دولتی و خصوصی

عرضه و تقاضا: مدارس اسلامی زیاد، معلمان ناکافی

باورهای غلط منفی در مورد تدریس

سیستم تشویقی ناکافی

بار کاری زیاد، مواجهه با بی‌احترامی، بی‌اعتمادی به کادر مدرسه

سؤالات

چگونه می‌توانیم از معلمان خود حمایت کنید و آن‌ها را پرورش دهیم؟

آیا می‌توانیم یک مقیاس حقوقی رقابتی و منصفانه ایجاد کنیم؟

چگونه می‌توانیم از معلمان خود در برابر رفتار ناعادلانه محافظت کنیم؟

آیا می‌توانیم راه‌هایی برای آموزش معلمان در حین تدریس پیدا کنیم؟

آیا می‌توانیم راه‌های خلاقانه‌ای برای استفاده از والدین پیدا کنیم؟

آیا می‌توانیم به مردان و زنان جوان خوش آتیه، آموزش و کارآموزی ارائه دهیم و آن‌ها را تشویق کنیم که تدریس را به‌عنوان یک شغل در نظر بگیرند؟

توصیه‌ها

دستمزدهای رقابتی ارائه دهید تا معلمان بتوانند با استاندارد «شأن طبقه متوسط» زندگی کنند.

با ارائه جلسات جهت‌دهی، آموزش و راهنمایی، از معلمان حمایت کنید.

یک برنامه توسعة حرفه‌ای ایجاد کنید.

یک سیستم ارزیابی عملکرد که بر رشد و توسعه تمرکز دارد، ایجاد کنید.

معلمان را پرورش دهید، به آن‌ها انگیزه دهید و آن‌ها را بشناسید.

6. ایجاد یک هیئت‌مدیره مؤثر

هیئت‌مدیره قوی، تحصیل‌کرده و مؤثر، به‌عنوان ستون فقرات یک مدرسه اسلامی عمل می‌کند. برای خلق یک هیئت‌مدیره کارآمد، باید یک طرح توسعه هیئت‌مدیره ایجاد کنید که به‌موجب آن، اعضای هیئت‌مدیره جهت‌دهی، آموزش و ارزیابی شوند. هیئت‌مدیره باید محیطی مبتنی بر حمایت و راهنمایی برای مدیر، اساتید و کارکنان ایجاد کند.

چالش‌ها

تمایل به تمرکز بر مدیریت به جای حکمرانی[1]

اغلب افراد هیئت‌مدیره خوش‌نیت، اما فاقد آموزش در زمینة حکمرانی هستند.

عدم تأکید کافی بر حکمرانی

عدم آگاهی از امانی بودن مسئولیت

مشکلات مربوط به جدا کردن نقش والدین از عضویت در هیئت‌مدیره

سؤالات

چگونه می‌توانیم اعضای هیئت‌مدیره خود را آموزش دهیم؟

آیا می‌توانیم انرژی اعضای هیئت‌مدیره خوش‌نیت خود را دوباره به سمت حکمرانی هدایت کنیم؟

چگونه می‌توانیم متقاعدشان کنیم که نقش آنها به‌عنوان متولی، برای مدرسه بسیار مهم است؟

چگونه می‌توانیم آن‌ها را متقاعد کنیم که مدیریت مدرسه به حمایت، راهنمایی و پرورش آن‌ها نیاز دارد؟

توصیه‌ها

یک برنامه رشد و توسعه هیئت‌مدیره تهیه کنید.

یک نمایه از اعضای هیئت‌مدیره ایجاد کنید.

استانداردهای هیئت‌مدیره را تعیین و بر اساس آنها مدیریت کنید.

توسعه و پیاده‌سازی سیستم پاسخگویی برای هیئت‌مدیره و تک‌تک اعضا.

جهت‌دهی به هیئت‌مدیره

برگزاری کارگاه‌های آموزشی مستمر برای رشد هیئت‌مدیره

دستور کار سالانه برای هیئت‌مدیره و کمیته‌ها تهیه کنید و از آن به‌عنوان ابزار ارزیابی استفاده نمایید.

مسئولیت امانت‌داری و ثبات مالی مدرسه را بر عهده بگیرید. روی مسائل استراتژیک و تصویر بزرگ مدرسه تمرکز کنید.

7. بدنة متنوع والدین

تنوع، هدیه خداوند است. با این‌ حال، مدیریت و پاسخگویی به مجموعه‌ای از نیازهای متنوع نیز بسیار چالش‌برانگیز است. انتظار می‌رود دانش‌آموزان از خانواده‌های بسیار متفاوتی باشند که هر یک مایل‌اند انتظارات آن‌ها برآورده شود. برخی از والدین خواهان تأکید بیشتر بر مطالعات اسلامی و زبان عربی هستند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است بخواهند بر ریاضیات و علوم تأکید شود. برای رسیدن به درک متقابل، باید یک رابطه قوی بین مدرسه و بدنة والدین ایجاد شود.

چالش‌ها

جلب رضایت والدین بسیار دشوار است زیرا هر یک، انتظار متفاوتی ار مدرسه دارند؛ از جمله: برتری علمی، حفظ قرآن، فهم قرآن، زیست قرآنی، عربی محاوره‌ای، عربی کلاسیک، ارزش‌های اسلامی، ارزش‌های والدین، انتظارات فرهنگی، و... .

شنیدن در مورد مدرسه آن طرف خیابان، از یک دوست و توقع رویه‌هایی مشابه آن مدرسه

سؤالات

وقتی با انتظارات و خواسته‌های فرهنگی متعارض مواجه می‌شویم چه کنیم؟

وقتی انتظارات والدین با سیاست‌های مدرسه در تضاد است، چه کنیم؟

با ایجاد مشکل توسط یکی از والدین تأثیرگذار مدرسه، چگونه برخورد کنیم؟

وقتی چند پدر یا مادر داریم که علیه مدرسه ائتلاف می‌کنند، چه‌کار کنیم؟

توصیه‌ها

رسالت مدرسه را به خطر نیندازید.

مشارکت قوی با بدنه والدین

سعی کنید قبل از اینکه انتظار درک شدن داشته باشید، درک کنید.

آموزش والدین در مورد: مأموریت مدرسه، واقعیت‌های آموزشی، راهبردهای فرزندپروری مثبت، مسائل مختلف مدرسه.

8. برنامه درسی

اکثر مدارس اسلامی فاقد برنامةدرسی کامل در زمینة دروس رسمی، قرآن، معارف اسلامی و علوم عربی هستند. به‌عنوان مسلمان، ما باید در خط مقدم نوآوری در آموزش باشیم، چه از طریق چندفرهنگ‌گرایی و چه از طریق رویکردهای حامی محیط‌زیست. برنامة فعلی توسعة برنامةدرسی، باید به مسائل برنامةدرسی، آموزش و ارزشیابی بپردازد و شامل ایده‌های مبتنی بر ادغام فناوری و فرصت‌های توسعه حرفه‌ای برای مربیان باشد.

چالش‌ها

اکثر مدارس اسلامی، برنامةدرسی را از مدارس دولتی قرض می‌گیرند.

تلاش‌های زیادی برای ساختن برنامةدرسی عربی، معارف اسلامی و قرآن صورت می‌گیرد. با این‌حال، یک برنامةدرسی کامل و قوی، متناسب با هویت مسلمان آمریکایی در دست نداریم.

می‌دانیم که EQ مهم‌تر از IQ است، با این‌حال همچنان بیشتر در راستای دومی آموزش می‌دهیم تا اولی.

می‌دانیم که یادگیری پروژه‌محور و دانش‌آموز محور، در مقایسه با آموزش معلم محور، ماندگاری و تسلط بهتری ایجاد می‌کند؛ با این‌حال رویکرد اولی در مدرسة ما بسیار کم‌رنگ است.

چیز زیادی برای ارائه به دانش‌آموزان بسیار موفق و سرکش نداریم.

مدرسه ما بسیار سنتی است و پذیرای ایده‌های مترقی نیست.

پر کردن شکاف بین موضوعات سکولار و مطالعات دینی، از طریق ادغام حوزه‌های درسی مختلف، دشوار است.

سؤالات

آیا مدارس اسلامی می‌توانند در اندیشه‌های مترقی منطبق با باورهای اسلامی مانند چندفرهنگ‌گرایی، جهان‌شمولی و حمایت از محیط‌زیست پیشرو باشند؟

آیا می‌توانیم برای به اشتراک گذاشتن منابع با مدارس دیگر، هم‌افزایی و مشارکت ایجاد کنیم؟

آیا می‌توانیم با نهادهای خارجی برای ارائه خدمت به جامعه خود، مشارکت ایجاد کنیم؟

آیا می‌توانیم با فرستادن معلمان خود به دوره‌های آموزشی و توقع به اشتراک گذاشتن دانش خود با معلمان دیگر، کارشناسان خود را در زمینه‌های مختلف رشد دهیم؟

توصیه‌ها

برنامه درسی، یکپارچه، چندجانبه و به‌وضوح تعریف‌شده باشد.

کارکنانی که به‌خوبی آموزش ‌دیده‌اند، از طریق راهبردهای آموزشی به نیازهای فراگیران مختلف پاسخ دهند.

هر درس دارای فعالیت‌هایی باشد که به هوش‌های چندگانه می‌پردازد.

معلمان برای برخورد با افراد سریع یا کندآموز، آموزش ببینند.

نباید دانش‌آموزانی را که نیازهای ویژه دارند بپذیریم مگر اینکه برای رفع نیازهای آن‌ها تجهیزات کافی داشته باشیم.

باید مربیان آموزش‌ دیده‌ای داشته باشیم که برنامةدرسی را در تمام طول ترم و در سراسر مدرسه رصد کنند.

اتخاذ ایده‌های نوآورانه منطبق با باورهای اسلامی (چندفرهنگ‌گرایی، جهان‌شمولی، حمایت از محیط‌زیست)

ادغام فن‌آوری و استفاده از آن در تمام کلاس‌های درس

9. نداشتن نقشةراه

یکی از مواردی که همه مدارس اسلامی می‌توانند بر آن اتفاق‌نظر داشته باشند این است که مدارس اسلامی ماهیت جوان و مستقلی دارند و به‌شدت از فقدان منابع، متخصص، مراکز مرجع، خط‌مشی‌ها و کتاب‌های راهنما، و برنامةدرسی مورد توافق رنج می‌برند. ما می‌توانیم با به اشتراک‌گذاری شیوه‌های موفق، به جای اختراع مجدد چرخ، سود ببریم.

چالش‌ها

مدارس اسلامی ماهیت بسیار جوان و مستقلی دارند. هیچ مدل مورد توافقی برای دنبال کردن وجود ندارد.

مدارس اسلامی مأموریت منحصربه‌فردی دارند و منابع آموزشی کافی برای حمایت از این مأموریت وجود ندارد.

مدیران و معلمان، به‌عنوان طراحان برنامةدرسی و تدوین‌کنندگان سیاست‌های مدرسه عمل می‌کنند.

هیچ متخصص یا مشاور مرجعی در دسترس نیست.

هیچ مرکز مرجعی به‌عنوان پایگاه آموزشی وجود ندارد.

نداشتن منابع آموزشی برای مدارس اسلامی

هیچ برنامةدرسی برای مدارس اسلامی نوشته ‌نشده است.

هیچ خط‌مشی، رویه یا کتاب راهنمای تعریف‌شده‌ای وجود ندارد.

سؤالات

چگونه می‌توانیم از تجربیات معلمان و مدیران پیشکسوت بهره‌مند شویم؟

چگونه می‌توانیم راه را برای تازه‌واردان هموار کنیم؟

آیا می‌توانیم منابع و اقداماتی را با ارزش‌های اسلامی تطبیق دهیم؟

توصیه‌ها

توسعه مراکز مرجع آموزشی اسلامی ملی و محلی

ایجاد فرصت‌های شبکه‌ای برای معلمان، مدیران و اعضای هیئت‌مدیره

ایجاد انجمن‌هایی برای به اشتراک گذاشتن و بهره‌مندی از شیوه‌های موفق

ایجاد انجمن‌هایی برای حل مشکل

10. ایجاد ارتباط، مشارکت و شبکه‌سازی

ایجاد جامعة محلی اسلامی برای فرزندانمان، گامی در مسیر درست است. با این‌حال، نباید اجازه دهیم که این جامعة محلی، از بقیه دنیای آموزشی منزوی شود. ما باید راه‌هایی برای ارتباط با مدارس و سازمان‌های حرفه‌ای دیگر پیدا کنیم تا بتوانیم از تجربیات و دانش آن‌ها بهره ببریم.

چالش‌ها

مدارس اسلامی منزوی هستند.

اکثر مدارس اسلامی یک کلاس برای هر پایه دارند که به معلمان فرصت لازم برای به اشتراک گذاشتن تخصص خود و حل چالش‌ها را نمی‌دهد.

هر کس به‌تنهایی برای بقا تلاش می‌کند.

همچنان چرخ را از ابتدا اختراع می‌کنیم.

از انرژی والدین استفاده نمی‌کنیم.

از کسب‌وکارها برای مشارکت استفاده نمی‌کنیم.

سؤالات

آیا می‌توانیم زمانی را به معلمان اختصاص دهیم تا دانش خود را با دیگران به اشتراک بگذارند؟

آیا می‌توانیم راه‌هایی برای استفاده از تلاش والدین پیدا کنیم؟

آیا می‌توانیم برای مشارکت با جامعة محلی ارتباط برقرار کنیم؟

آیا می‌توانیم فرصت‌های شبکه‌سازی با مدارس دیگر را ایجاد کنیم؟

آیا بخش/ناحیه/منطقة آموزش‌وپرورش دولتی برای مدارس ارزشمند هستند؟

توصیه‌ها

ایجاد هم‌افزایی بین معلمان، مدیران و سایر مدارس

زمان‌هایی را به معلمان اختصاص دهید تا با یکدیگر همکاری کنند و به تبادل ایده‌ها و استراتژی‌ها مشغول شوند.

استفاده بهتر از استعداد والدین در مدرسه

ایجاد مشارکت و اتحاد با سازمان‌های تجاری و خدماتی

به مدرسه‌های مشابه بروید و از تجربیات دیگران درس بگیرید.

به انجمن‌های آموزشی حرفه‌ای مانند NAIS، NAESP، NASSP، NAMS، ASCD و NAEYC بپیوندید.

 

[1] governance

 

«دریافت فایل»